Türkiye’de Koyun Irklarının Mevcut Durumu ve Geleceği: Güneydoğu Anadolu Bölgesi

Öz

Bu çalışmanın amacı; Güneydoğu Anadolu Bölgesinde yer alan dokuz ilde yetiştirilen koyun ırklarının verim yönü, kuyruk yapısı ve orijini dikkate alınarak 2021 yılı verileriyle bir inceleme yapılmıştır. T.C. Tarım ve Orman Bakanlığının HAYBİS sistemi üzerinden elde edilen veriler ile tüm analizler yapılmıştır. Güneydoğu Anadolu Bölgesinde toplam koyun varlığı 6,468,774 baştır. Bölgede en fazla yetiştirilen koyun ırkı Akkaraman (3,118,117 baş) olup bunu 1,425,079 baş ile İvesi ve 1,259,182 baş ile Hamdani ırkları izlemektedir. Bafra, Dağlıç, Doğu Friz ile Şarole, Suffolk, Tahirova, Karayaka ve Tuş koyunu yetiştiriciliği en az yapılan ırklardır. Bölgede dokuz ilde toplam 22 adet yerli koyun ırkı yetiştirilmektedir. En fazla yerli koyun ırkı yetiştiren il Şanlıurfa (1,884,358 baş) olup bunu sırasıyla; Diyarbakır (1,477,072 baş) ve Siirt (638,016 baş) illeri izlemektedir. Bölgede, orijine bağlı olarak iller arasında belirlenen koyun sayısındaki fark istatistiki olarak önemlidir (p<0.05). Güneydoğu Anadolu Bölgesinde toplam 6 kültür ırkı koyun tepit edilmiş ve bunların toplam sayısı 26,937 baştır. Adıyaman dışında diğer tüm illerde ince kuyruklu koyun ırklarına rastlanılmıştır. Gaziantep, en fazla koyun ırkına sahip il iken en az koyun ırkı Kilis ilindedir. İller arasında yetiştirilen koyun sayısı ve verim yönü bakımından belirlenen fark istatistiki olarak önemli bulunmuştur (p<0.05). Bölgede, koyun yetiştiriciliğinin ve özellikle kuzu besiciliği başta olmak üzere tüm uygulamaların yetiştirici aleyhine olduğu söylenebilir. Bu anlamda başta Damızlık Koyun Keçi Yetiştirici Birliği ve Tarımsal Amaçlı Kooperatiflerin daha etkin çalışması sürdürülebilir koyun yetiştiriciliği açısından zorunludur.